Solidariteit - Bijdrage 3: Het begrip "solidariteit" in de humanistische wereldbeschouwing

Het lijkt wat vreemd, maar in een toch als standaardwerk bekend boek Grondslagen van humanisme van J.P. van Praag1 komt het begrip "solidariteit" slechts in een afgeleide zin voor. Bij van Praag wordt het begrip behandeld onder in het hoofdstuk levenspraktijk, in de paragraaf die over staat en maatschappij handelt. Het begrip "solidariteit", zo lijkt het, is voor een humanist minder centraal dan vele andere begrippen. Uit wat volgt zal duidelijk worden hoe men dit moet opvatten.

[lees verder...]

Jaak Peeters

Het begrip "Solidariteit" - Bijdrage 2: Christus Solidarietas Est

Christus is solidariteit. Deze titel, gepersifleerd op paus Benedictus XVI's eerste encycliek Deus Caritas Est (God is liefde), weerspiegelt de stelling dat solidariteit voor de katholieke kerk niet zomaar iets is waarop zij een visie heeft, maar een wezenskenmerk van die kerk. Solidariteit is geen maatschappelijk verschijnsel, zoals politiek, economie of wetenschappelijke ontwikkeling, dat buiten de kerk plaatsvindt. Alles wat de kerk zegt over solidariteit, is een introspectie in haar eigen ziel. Sterker, het is een zwakke weerspiegeling van de Goddelijke Agape, van de Goddelijke caritas, van de zorgdragende-, de dienende liefde, de zelfopofferende liefde Gods. Op vraag hoe je solidair kan zijn, is het antwoord hoe je christen kan zijn. En wat mag dat wel zijn?

[lees verder...]

Vic Mortelmans

Het begrip "Solidariteit" - Bijdrage 1: Beschouwingen vanuit filosofisch, psychologisch & sociologisch standpunt

Solidariteit wordt in deze tekst opgevat als het bewust beleefde besef dat de eigen persoon of gemeenschap zich lotgenoot acht van de andere persoon of gemeenschap, dat men met hem/haar samenhoort en dat men die bijstaat, als die in nood is. Het begrip wordt voluit gebruikt in de moraalfilosofie, dit wil zeggen in de Ethiek.

[lees verder...]

Jaak Peeters

Red de solidariteit

400 Vlaamse naar eigen zeggen intellectuelen ondertekenden dezer dagen een petitie, onder het thema “Red de solidariteit”. De solidariteit is immers in gevaar. Daarom moet het Vlaamse separatisme ten allen prijze worden gestopt.

Waarom zou solidariteit alleen maar te organiseren vallen op een manier, die precies samenvalt met de grenzen van de staat België? Welke godgeheime reden valt er te verzinnen om uit te leggen dat er alleen binnen België van solidariteit sprake kan zijn? Waarom zou er binnen Vlaanderen niet evengoed solidariteit mogelijk zijn? En waarom zou een Vlaamse staat niet solidair kunnen zijn met volkeren, elders op deze aardkloot, hopeloos op de sukkel? Solidariteit kan dus geen argument zijn om het voortbestaan van een Belgische staatsstructuur te verdedigen. Alle argumenten die tegen een Vlaamse solidariteit kunnen worden ingebracht, gelden immers onverminderd voor de Belgische versie ervan. Meer zelfs: het is bedenkelijk om die solidariteit onder mensen met de Belgische staatsgrenzen te laten samenvallen.

[lees verder...]

Jaak Peeters

Dierbaar Belgie

De reden waarom De Franstaligen van België houden is niet dat ze zo graag door Vlamingen worden meebestuurd of dat er zo'n verbondenheid is tussen de twee bevolkingsgroepen of dat grootschalig bestuur efficienter is en zelfs niet dat ze hun welstand aan Vlaanderen opkrikken, maar vooral omdat hun identiteit in het oude België vastgeklonken zit en ze geen alternatief hebben.

[lees verder...]

Vic Mortelmans

Links conservatisme

Deze week stootte ik op een pamflet van Joost Zwagerman. Voor wie Joost Zwagerman niet kent: het is een drukbezige schrijver uit het bevrijde deel van Nederland. Hij hield onder meer de Frans Kellendonklezing en dat is voor iemand die zichzelf schrijver wil noemen zowat de officiële erkenning van het schrijversschap, de weg naar de canonisatie.

Het pamflet waarover ik het wil hebben draagt de titel: “De schaamte voor links”.
Zwagerman is naar eigen zeggen beschaamd zichzelf links te noemen. Zwagerman is namelijk niet mee met de linkse mandarijnen van de PvdA, zowat de Nederlandse SPA. Voor Zwagerman is “links” een gemeenschapsvormende kracht. Net trouwens als voor oud-parlementslid Evelien Tonkens: “Vrijheid hebben we nu wel genoeg. De vraag is: hoe kunnen we goed met de vrijheid omgaan?” Want terwijl het Nederlandse Groenlinks tegenwoordig nogal gedreven wordt door de veronderstelling dat onze broze vrijheden en verworvenheden in het gedrang komen, vindt Zwagerman dat die vrijheden veel te lang hebben liggen weken in een onwelriekend badje van onverschilligheid en eigenrichting.

[lees verder...]

Jaak Peeters

Het belgicisme is een dodelijk gif

In een column van de extreem - liberale 'denktank' Liberales trekt ene Matthias De Clercq van leer tegen "het nationalisme". Hij doet dat op zo'n onbeschofte manier, dat een antwoord hierop niet kan uitblijven. Zijn tekst bulkt van de scheldwoorden: "gebrul en zwaaiende leeuwenvlaggen", "provincialisme", "mediocriteit", "slachtofferisme", "bruut nationalisme" en dat soort lieflijkheden meer. Ik kan Matthias helpen. Waar Matthias' schoentje wringt? Matthias is een belgicist. Zo iemand die kokhalst als hij het woord "Vlaanderen" hoort. Iemand die maar niet begrijpen kan dat "Vlaanderen" het meest democratische project is, dat ons volk de laatste tweehonderd jaar heeft ondernomen.

[lees verder...]

Jaak Peeters

Het einde van de (natie)staat?

Het is mode, tegenwoordig, om met al dan niet luid feestgedruis het einde van de staat aan te kondigen, meer bepaald: de natiestaat.

Die natiestaat zou dan namelijk onderuit worden gehaald door de zogeheten globalisering, waarbij het geld binnen de seconde van de ene kant van de aardbol naar de andere kant flitst en de hoofdkwartieren van grote internationale concerns zich onttrekken aan de regelgeving van staten door deze, onder meer, tegen elkaar uit te spelen bij het kiezen van investeringsplaatsen. Het heet dat natiestaten niets meer te vertellen hebben over hun eigen economie, maar dat wat zich economisch voordoet, beslist wordt in de hoofdkwartieren van de zogeheten multinationale ondernemingen.

Niet de multinationals ondermijnen, dunkt me, de macht van de nationale staat, maar wel zogeheten internationale organisaties, ten onzent op de eerste plaats Europa, dat macht usurpeert en zich opwerpt als een continentale stuurmachine, die veel en veel verder gaat dan aan de bevolking ooit werd gesuggereerd resp. gevraagd. Maar is hier niet sprake van een nieuwe staatsstructuur?5 Is Europa namelijk niet bezig zichzelf op te werpen als een nieuwe multinationaal imperium, zoals het rijk van Karel "de Grote" of iets van dien aard? Een nieuwe uitgave van de klassiek multinationale natiestaat, met nationaal hymne en vlag en al?

Het lijkt er dus steeds meer op dat onze wereld steeds minder behoefte heeft aan natiestaten van het klassieke soort, van welke aard dan ook, doch dat tegenover wereldwijde economische spelers ook wereldwijde regelgeving moet staan, aangevuld door "plaatselijke" volksstaten, waarin de concreet levende mens zijn ziel terugvindt, waar hij zich "thuis" kan voelen en steun en ruimte vindt voor die andere, zo diep-menselijke betekenissen die hem tot een concreet mens maken.

[lees verder...]

Jaak Peeters

Enkele van mijn ervaringen met het liberaal-kapitalisme

We spreken hier over de zogeheten concerns, hele grote, gelede bedrijvengroepen die gekenmerkt worden door het feit dat ze een beslag willen leggen op (een substantieel deel van) de wereldmarkt van één type van producten. Dit soort bedrijven valt op door een wel heel bijzonder taalgebruik. De leiding ervan spreekt niet over "de zaak" , maar over "de organisatie". Ze noemen zich een organisatie, hetgeen de Britse organisatiedeskundige Brown ooit deed schrijven dat organiseren’ tegenwoordig een productiefactor apart is, naast kapitaal, mensen en grondstoffen.

[lees verder...]

Jaak Peeters

Patent op zonlicht?

Monsanto probeert nu een patent te krijgen op een DNA-sequentie van varkens, waardoor ze royalties kunnen vragen voor elk varken dat wordt geboren met deze DNA-sequentie. Wereldwijd zijn er boeren met varkens met deze DNA-sequentie. Mocht dit patent worden toegewezen, gaan die boeren zwaar moeten betalen, en velen zouden in faling gaan.

Ze hebben al patenten op DNA-sequenties van genetisch gemanipuleerd graangewas. Er worden in de VS duizenden boeren beschuldigd van onrechtmatig gebruik van deze DNA-sequenties, nadat bleek dat ook hier en daar ook een graanhalm stond met deze DNA-sequentie. Deze halmpjes waren daar gegroeid toen de zaadjes met de wind mee op hun domein waren terecht gekomen. Duizenden boeren riskeren enorme boetes wegens patent violation, waar Monsanto m.i. zou mogen sluiten wegens violation of nature, theft, abuse of the law and wide-scaled psychological terror.

[lees verder...]

Johan van Daele

Verontwaardiging over schaamte

Philip Heylen heeft in de pers heisa veroorzaakt door zijn misprijzen te uiten over de nieuwe werken van de Amerikaanse 'shockartiest' Paul McCarthy, die in het Middelheimmuseum te aanschouwen zijn. Voer voor de pers, die terstond een kleine horde kunstminnaars verontwaardigde verklaringen laat afleggen.

Kunst kan de ziel van de mens blootleggen. De nieuwe beelden hebben dit effect bereikt; maar misschien niet in de zin zoals de liefhebbers van deze kunst die begrijpen.

[lees verder...]

Vic Mortelmans

"Das haben wir nicht gewusst"

Twee grote oorlogen kort na elkaar hebben ervoor gezorgd dat in het bewustzijn, van de west Europeaan en breder, iedereen die deel uitmaakt van de Europese cultuur, geweld gaan schuwen is. Zoals op de Ijzertoren te Dikmuide de wens en eis in vier talen staat: NOOIT MEER OORLOG.

Maar wat is er met de energieen, de psychische, de politieke, de godsdienstige, economische energieen, die in het verleden de grote catastrofes als de twee grote oorlogen hebben veroorzaakt, wat is er mee gebeurd? Zijn die door de wetten, afspraken, overlegorganen en samenwerkingsverbanden plots weg? Is de West Europese mens dan plots een ander wezen geworden? Waar zijn de mensen gebleven die deze energieen belichaamden en voeding gaven? Kan boosheid niet meer omslaan in collectieve woede, zodat we de wapens opnemen?

[lees verder...]

Erik Goris