Single

De eerste vraag die je moet beantwoorden op je belastingsbrief, betreft de gezinssamenstelling. De opties staan netjes in chronologische volgorde: eerst ongehuwd, dan gehuwd (of samenwonend) en tenslotte gescheiden. Blijkens de statistieken doet de tweede optie het niet zo goed meer. Oorzaak: meer mensen zetten de stap tot gezinsvorming niet, of op latere leeftijd en meer gezinnen ontbinden door scheiding. Mensen die deel uitmaken van een koppel, vormen nu een minderheid.

Die vaststelling noopte Yves Desmet ergens einde juli tot een meninkje in zijn krant (in komkommertijd weliswaar), waarin hij een belangrijke, schromelijk onderbelichte en mogelijk achtergestelde doelgroep onthulde: de 'singles'.

Desmet ziet dat er tal van (minderheids-)groepen zijn in de samenleving, die bijzondere aandacht genieten van de overheid, maar dat er voor de (meerderheids-)groep van de 'singles' nog geen speciale programma's en voordeelpakketten zijn uitgerold. Onrecht! Hij wil dringend ondersteunende maatregelen voor de specifieke noden van alleenstaanden.

Zo kan ik ook commentaartjes brouwen. Je zoekt een categorie mensen waarvan je meent dat ze een bepaalde gemeenschappelijke nood hebben, en klaagt de overheid aan dat ze niks doet, zonodig kracht bijgezet met het woordje 'discriminatie'. Een techniek die goed is voor een commentaartje voor elke dag van het jaar, als je wilt.

Waarom peilt Desmet niet naar de maatschappelijke betekenis van die evolutie naar single-schap? Waarom vraagt hij zich niet af hoe die evolutie tot stand komt? Waarom is het blijkbaar niet nodig zich af te vragen waar die evolutie heen zal leiden? Hoe relateert zich dit tot de waardepatronen waarmee ook een 'onafhankelijk' commentator de wereld beschouwt? Is het vanzelfsprekend dat een overheid ondersteunende programma's zou opzetten, zonder dat deze analyses zijn uitgevoerd? Of meent Desmet dat de taak van de overheid zich beperkt tot het lenigen van enkele oppervlakkige materiele behoeftes, en dat diepgaandere bezinning over de toestand en evolutie van de samenleving tijdverlies is? Waarom komt die oproep er trouwens nu pas? Er zijn immers altijd alleenstaanden geweest, met net dezelfde noden.

Ik gooi de verdachtmaking dan maar meteen op tafel: Desmet is niet zozeer bezorgd om het welzijn van de 'singles', wiens mensenrechten en basisbehoeftes echt niet in het gedrang zijn, maar zet gewoon een volgend stapje in de systematische afbraak van alles wat ooit de traditionele samenleving en haar hoeksteen, het gezin, heeft uitgemaakt. Democraat als hij is, stelt hij vast dat er een nieuwe meerderheid is ontstaan, die meteen ook de toon zal zetten in de nieuwe maatschappelijk orde.

Daarom heeft hij ook geen analyse nodig. Die zou immers alleen maar aan het licht brengen dat die nieuwe maatschappelijke grondtoon vals klinkt. Een "samenleving" is niet gediend met een meerderheid van "singles". Alle confortmaatregelen ten spijt, zal een maatschappij van "singles" ten onder gaan in een gebrek aan groeidynamiek en samenlevingszin, met rechtstreekse en nefaste effecten op welstand en welzijn van de volgende generatie(s).

Of is er een andere reden waarom Desmet -die slim genoeg is om dezelfde analyse te maken- geen bezorgdheid uit over het maatschappelijk effect van de waargenomen evolutie? Heeft hij het moeilijk een waarschuwing te communiceren? Vreest hij dat zijn lezerspubliek -singles zijn wellicht de grootste krantenlezers- het verkeerd zou oppakken? Wil hij de politici ook een pleziertje gunnen, die liever 'leuke dingen' doen voor 'singles' -klaar tegen de volgende kiesronde-, dan uit te zoeken hoe ze een ontsporende samenleving terug op de rails kunnen helpen, om ze van erger kwaad te behoeden? Dat laatste zou wellicht enkele onpopulaire maatregelen en ditto communicatie vergen...

Rond dezelfde periode vond in Amsterdam echter het World Congress of Families plaats. Die internationale bijeenkomst vond in De Morgen geen weerklank (vanzelfsprekend, want deze organisatie staat als conservatief gebrandmerkt), maar er werd wel de juiste, soms onaangename, analyse gemaakt.

Nederlands aartsbisschop mgr. Eijk, een van de sprekers op het congres, analyseerde de toestand als volgt: "The guiding principle of current Dutch family law – and of many other European countries – is relational, sexual and reproductive self-determination. Selfdetermination, however legitimate unto a certain extent, is never absolute. The human being is never living on his own, but always in relationships to other people and with his Creator. Essential for the human being is that he is a social being. That is why he can only do justice to himself if he does justice to others. [...] Recognition of the fundamental structures of human existence requires more than only recognition by positive law. The point is whether people recognize the basis of law or not. [...] The Universal Declaration of Human Rights also refers to what goes beyond law, i.e. what has to be respected by positive law in order that this be right and is really based on the truth concerning the value of the human person. Thus the Universal Declaration of Human Rights declares all members of the human family do have inalienable rights. Therefore human rights do not exist only because people grant these rights to other people, but because they are given within the fundamental structure of the human existence. Among inalienable human rights the Universal Declaration of Human Rights proclaimed by the General Assembly of the United Nations in 1948, enumerate the rights of the family."

Desmets visie is er duidelijk een van postief recht en als het aan hem ligt, wordt de wettenwedloop alleen maar versneld. Daarmee verliest de politiek meer en meer de werkelijke rechtvaardigheid uit het oog, de basis van het recht, de natuur van de mens en van de samenleving. Desmet zit in een doodlopend straatje. De dogma's van zijn geloof belemmeren hem de wereld te aanschouwen zoals hij werkelijk is.

Vic Mortelmans